ἀρχὴ σοφίας ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις Αντισθένης.
Όσο περνάνε τα χρόνια η απουσία του Ανδρέα του Κασσέτα από τα συνέδρια της Ε.Ε.Φ γίνεται και πιο έντονη. Και αυτό γιατί ήταν ο άνθρωπος που ήταν βαθύς γνώστης της Φυσικής αλλά και της Ελληνικής γλώσσας. Το αποτέλεσμα ήταν ότι όταν υπήρχε μία διένεξη σχετικά με το νόημα κάποιων όρων, είχαμε μία αναφορά σε σχέση με τους όρους ή τις ασάφειες στο χώρο μας. Πολλές φορές ή μη δυνατότητα επικοινωνίας οφείλεται κατά την άποψή μου στο γεγονός ότι οι φυσικές επιστήμες είναι εισαγόμενες και κάθε φορά προσπαθούμε να βρούμε τον πιο δόκιμο όρο προς μετάφραση. Ενίοτε επειδή υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αποδόσεις για τον ίδιο όρο, καταφεύγουμε σε γκάλοπ στο ιντερνέτ. Τέτοιες όμως διαδικασίες οδηγούν πάντα και στα πιο δόκιμα αποτελέσματα; Αμφιβάλλω Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουμε το ανάστημα και την τόλμη ενός Καίσαρα Αλεξόπουλου ώστε να επιβάλουμε κάποιους όρους. Το σημείωμα αυτό το γράφω αφού σε συζητήσεις στους διαδρόμους του 17ου συνεδρίου της ΕΕΦ στη Θεσσαλονίκη, διαφώνησα με έγκριτους πανεπιστημιακούς καθηγητές και εκλεκτούς συναδέλφους στα παρακάτω θέματα:
1. Υπάρχει σίγουρα η ευθύγραμμη ομαλή κίνηση αλλά και ομαλή κυκλική. Υπάρχει άραγε η ομαλή ελλειπτική η ομαλή παραβολική ή γενικότερα η ομαλή καμπυλόγραμμη κίνηση; Η δική μου άποψη είναι ότι το επίθετο «ομαλή» αναφέρεται αποκλειστικά στο μέτρο της ταχύτητας, άρα όπως έχουμε την ομαλή κυκλική κίνηση, μπορούμε να έχουμε και την ομαλή ελλειπτική όταν ένα σώμα κινείται πάνω σε μία έλλειψη με σταθερή κατά μέτρο ταχύτητα. Γενικά θα μπορούσαμε να έχουμε οποιαδήποτε ομαλή καμπυλόγραμμη κίνηση όταν δεν υπάρχει επιτρόχια δύναμη.
2. Η Κεντρομόλα δύναμη είναι υπαρκτή ή μήπως πρόκειται για κάποια απλή ονομασία μίας συγκεκριμένης συνιστώσας; Η δική μου άποψη είναι ότι οι δυνάμεις κεντρομόλα και επιτρόχια δεν είναι υπαρκτές δυνάμεις αφού έτσι ονομάζουμε τις συνιστώσες της συνισταμένης δύναμης που ασκείται στο σώμα, πάνω στον άξονα τον κάθετο της ταχύτητας και της ταχύτητας αντίστοιχα. Οι συνιστώσες αυτές έχουν μεγάλη σημασία και γι αυτό και αποκτούν ειδικό όνομα, αφού με αυτή την ανάλυση διαχωρίζεται ο ρόλος της συνισταμένης δύναμης. Η κεντρομόλα αλλάζει μόνο την κατεύθυνση της ταχύτητας και η επιτρόχια μόνο το μέτρο. Άρα όταν θέλουμε να βρούμε ποιο είναι το αίτιο που ένα σώμα αποκλίνει της ευθύγραμμης τροχιάς είναι λάθος να λέμε ότι είναι η κεντρομόλα δύναμη, αφού αυτή η αιτιολογία αποτελεί ταυτολογία. Είναι λάθος επίσης να λέμε ότι η φυγόκεντρος είναι αντίρροπη της κεντρομόλας αφού σε ένα αδρανειακό σύστημα δεν υπάρχει φυγόκεντρος.
3. Η φυγόκεντρος δύναμη, η Ντάλαμπερ η Κοριόλις κλπ πως θα πρέπει να ονομάζονται αδρανειακές δυνάμεις, φανταστικές ή πλασματικές; Και οι τρεις όροι υπάρχουν στην ελληνική βιβλιογραφία. Με τους συναδέλφους που συζητούσα, μου ανάφεραν ότι τελευταία στα βιβλία τους τις ονομάζουν πλασματικές και αυτό μετά από γκάλοπ στο διαδίκτυο. Ισχυρίζομαι ότι μία τέτοια ονομασία είναι εντελώς παραπειστική. Οι παραπάνω δυνάμεις είναι τόσο πραγματικές όσο και η δύναμη της παγκόσμιας έλξης ή του Κουλόμπ. Απλά εμφανίζονται μόνο σε μη αδρανειακά συστήματα. Όταν πάμε από ένα αδρανειακό σύστημα σε ένα μη αδρανειακό, τότε μελετώντας τη δυναμική ενός σώματος έχουμε δύο επιλογές. Ή να πούμε ότι ο θεμελιώδης νόμος δεν ισχύει με τη μορφή F=ma και θα πρέπει να τον αλλάξουμε, ή ότι ισχύει και σε αυτό το σύστημα αλλά θα πρέπει να εισάγουμε επιπλέον δυνάμεις. Γιαυτό το λόγο νομίζω ότι ο πιο σωστός όρος είναι ΜΗ ΑΝΔΡΑΝΕΙΑΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ με τη λογική ότι εμφανίζονται σε μη αδρανειακά συστήματα. Είναι όμως τόσο πραγματικές όσο και οι αδρανειακές. Αν πχ κοπούν τα συρματόσκοινα από ένα ασανσέρ ο φυσικός που βρίσκεται μέσα θα σκοτωθεί σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, από τη δύναμη Ντάλαμπερ η οποία λόγω ισορροπίας του παρατηρητή αυξάνει υπέρμετρα την αντίδραση του δαπέδου. Άρα δεν είναι και πολύ σοφό να ονομάζουμε μία δύναμη πλασματική όταν μπορεί να μας σκοτώσει!!!
Διονύση καλημέρα και από εδώ.
Μια δύναμη υπαρκτή αποκλείεται σε κάποια περίπτωση να είναι μηδενική;
Δηλαδή αν η κεντρομόλος σε κάποιο πρόβλημα είναι μηδενική, είναι ανύπαρκτη;
Φιλοσοφικό το ερώτημα Γιάννη.
Αν πάρω τόκους από μια κατάθεση 0€ μπορώ να λέω ότι δεν υπάρχει τόκος!
Δεν φταις εσύ, εγώ σε μπέρδεψα έτσι που το είπα.
Να το πω καλύτερα:
Στηρίζομαι στην λογική του Διονύση (που μου άρεσε) και επικαλούμαι τον "ρόλο" ως "πάροχο χαρακτηρισμών".
Η κεντρομόλος είναι μηδέν στο δικό μου σύστημα αλλά 10 Ν στο δικό σου. Αυτό την καθιστά ανύπαρκτη στο δικό μου σύστημα και υπαρκτή στο δικό σου;
Εμείς οι δύο βλέπουμε το ίδιο την τάση του νήματος. Την βλέπουμε να είναι 10 Ν. Εσύ βλέπεις μόνο αυτήν και λες ότι έχει τον ρόλο της κεντρομόλου.
Υποθέτω πως θεωρείς την κεντρομόλο υπαρκτή.
Εγώ βλέπω ένα σώμα να ισορροπεί δεχόμενο την φυγόκεντρο και την τάση του νήματος. Αμφότερες 10 Ν.
Εγώ θα χαρακτηρίσω την κεντρομόλο ανύπαρκτη;
Μια δύναμη είναι ανύπαρκτη αν σε κάποιο σύστημα είναι μηδενική;
Είναι υπαρκτή σε ένα σύστημα και ανύπαρκτη σε άλλο;
Είναι ανύπαρκτη αν το όνομα σχετίζεται με ρόλο και όχι "φυσική προέλευση";
Συμφωνώ Πάνο,
Γι' αυτό έγραψα για ονομασία προέλευσης και ονομασία ρόλου. Το όνομα τριβή δηλώνει προέλευση έστω κι αν πρόκειται για συνιστώσα. Ενώ η ονομασία κεντρομόλος αναφέρεται σε ρόλο και μπορεί να προέρχεται από τον συνδυασμό πολλών δυνάμεων (ή συνιστωσών τους).
Και βέβαια ο όρος "δύναμη του κινητήρα" είναι μάλλον ατυχής όταν μελετάμε την κίνηση του αυτοκινήτου, διότι παραπέμπει σε προέλευση, λες και ο κινητήρας πάει μπροστά σαν άλογο και τραβάει με σκοινί . Προτιμότερο είναι τουλάχιστον να τη λέμε "κινητήρια δύναμη" που δηλώνει ρόλο και πρόκειται βέβαια για τη στατική τριβή.
Νομίζω ότι όλοι μεταξύ μας συμφωνούμε και συνεννοούμαστε. Αν όμως δεν είμαστε ακριβείς και προσεκτικοί στην ορολογία που χρησιμοποιούμε τότε κάποιοι άλλοι εκτός του δικού μας κλαμπ δεν θα μας καταλαβαίνουν, ή θα παρανοούν αυτά που λέμε. Αυτό είναι το πρόβλημα. Το ζητούμενο είναι να προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε με τον καλύτερο τρόπο τις έννοιες και τους νόμους της φυσικής. Και για να τους διατυπώσουμε με ακρίβεια πρέπει να τους κατανοήσουμε σε βάθος αλλά και να γνωρίζουμε και καλά την ελληνική γλώσσα. Η γενιά μου δυστυχώς δεν έμαθε καλά ελληνικά αφού από την 6η δημοτικού μέχρι όλο το λύκειο μάθαινε και έγραφε σε μία γλώσσα που κανείς δεν τη μιλούσε. "Εξέρχομαι εκ της οικίας μου ει να υπάγω εις το σχολείον" έγραφα στις εκθέσεις της 6ης δημοτικού.
Καλημέρα σε όλους,
Μια και είμαι … αυτουργός στα περί ρόλων, ας γράψω κι εγώ δύο σκέψεις, αν και δεν βλέπω ότι υπάρχει κάποια διαφωνία.
Συμφωνούμε όλοι ότι οι δυνάμεις που ασκούνται σε ένα σώμα είναι οι δυνάμεις προέλευσης και αυτές σχεδιάζουμε, είτε ολόκληρες είτε σε συνιστώσες. Σ' αυτές συμπεριλαμβάνονται βέβαια και οι αδρανειακές αν δουλεύουμε σε επιταχυνόμενο σύστημα.
Μια δύναμη μπορεί να είναι ανύπαρκτη αν δεν υφίσταται το αίτιο εμφάνισής της. Π.χ. σε λείο
… επίπεδο δεν υπάρχει τριβή, εκτός πεδίου βαρύτητας η βαρυτική έλξη ειναι ανύπαρκτη κλπ.
Πώς μπορείτε και γράφετε στο κινητό; Αλλού πατάς κι αλλού σε πάει!
… και πάμε τώρα στους ρόλους. Σχεδιάζουμε την κεντρομόλο, την επιτρόχια, τη δύναμη επαναφοράς κλπ.;
Σίγουρα όχι στο ίδιο σχήμα με τις δυνάμεις προέλευσης προς αποφυγήν σύγχυσης. Μπορούμε αν θέλουμε σε δεύτερο σχήμα να σχεδιάζουμε μόνο τους ρόλους, π.χ. τη συνισταμένη, ή την κεντρομόλο και την επιτόπια συνιστώσα, τη δύναμη επαναφοράς ή ό,τι άλλο ανάλογα με την περίπτωση, κάνοντας και τον απαραίτητο συσχετισμό.
Είναι "ανύπαρκτη" η κεντρομόλος σε μια ευθύγραμμη κίνηση;
Φιλοσοφικό το ερώτημα όπως έγραψε κι ο Διονύσης.
Θα έλεγα μάλλον ότι … ο ρόλος υπάρχει αλλά είναι κενός! Δεν υπάρχει δύναμη διαθέσιμη να τον … αναλάβει
Πάνο τώρα είδα και το δικό σου σχόλιο.
Νομίζω ότι, παρά τη δυσκαμψία της, η γλώσσα που χρησιμοποιούσαμε μας βοήθησε στην καλύτερη δόμηση των συλλογισμών μας. Οι συντακτικοί κανόνες και η γραμματική, τα Αρχαία …
Ίσως και το γεγονός ότι η γλώσσα, προφορική ή γραπτή, είχε πιο μεγάλο ρόλο στην επικοινωνία από όσο σήμερα που κυριαρχεί η εικόνα …
Θα συμφωνήσω με τον Διονύση.
Και στο παρόν θέμα και στο παράπλευρο της γλώσσας.
Ούτε αυτός (υποθέτω) ούτε εγώ εισηγούμαστε κάποιου είδους επαναφορά της καθαρεύουσας.
Δεν σημαίνει όμως αυτό πως η γενιά μας δεν έμαθε καλά Ελληνικά.
Εγώ μπορώ να ομολογήσω ότι δεν γνωρίζω καλά την ελληνική γλώσσα. Αυτό και να το ξεχάσω, μου το θυμίζουν καθημερινώς η γυναίκα μου (φιλόλογος) και ο γιός μου (γλωσσολόγος). Ίσως και ν' αποτελώ την εξαίρεση της γενιάς μου.
Ούτε βέβαια και καλή φυσική γνωρίζω, αφού όπως έχω πει πολλές φορές στο παρελθόν, όποιος ισχυρίζεται ότι γνωρίζει καλά τη φυσική, απλά δηλώνει το μέγεθος της βλακείας και της άγνοιάς του.
Πάνο σε πιάσανε τάσεις υποτίμησης των γνώσεών σου…
Δεν σε πιστεύουμε όσοι σε παρακολουθούμε
Η αλήθεια βέβαια είναι, ότι όσο περισσότερα γνωρίζει κάποιος, τόσο περισσότερο αναγνωρίζει πόσα είναι αυτά που δεν γνωρίζει…
Πάνο καλησπέρα.
Ειδικά αυτό το τελευταίο που είπες, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα, καλό θα ήταν να το καταλάβαιναν όλοι. Θα γλιτώναμε από πολλά…