by 
«ὤδινεν» ύλη πανελληνίων καὶ «ἔτεκεν» πρόγραμμα χωρίς πρόγραμμα
Γενικά
Η σύνταξη ενός προγράμματος σπουδών προϋποθέτει τον καθορισμό σκοπών και στόχων πάνω στους οποίους χρειάζεται να πορεύεται το πρόγραμμα αυτό και να καθορίζει τους άξονες που θα διατρέχουν την εκπαιδευτική διαδικασία.
Όλα τα προτεινόμενα προγράμματα σπουδών, όλων των γνωστικών αντικειμένων έχουν μικρές έστω εισηγητικές παραγράφους. Ενδεικτικά για την ιστορία δίνεται έμφαση: «… α) στη θεματική διεύρυνση της διδακτέας ύλης, β) στη συστηματική αξιοποίηση σωμάτων ιστορικών πηγών, και γ) στην έμφαση στην ιστορική μεθοδολογική διάσταση της επεξεργασίας των πηγών, στην κατανόηση της τυπολογίας τους, στην ένταξη των ιστοριογραφικών κειμένων σε συγκεκριμένο πλαίσιο και στην εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με τα μεθοδολογικά εργαλεία της επιστήμης της Ιστορίας». Η ανυπαρξία τέτοιας εισηγητικής παραγράφου για τη φυσική είναι επιεικώς απαράδεκτη!
Η εισηγητική παράγραφος για τη Χημεία αναφέρει στους σκοπούς: «… να παρέχει στους μαθητές και τις μαθήτριες όλες εκείνες τις απαραίτητες γνώσεις, διαδικασίες και δεξιότητες που θα συμβάλλουν στην ολοκλήρωση του επιστημονικού εγγραμματισμού τους στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση …», με στόχο «την καλλιέργεια της συνδυαστικής σκέψης, της κριτικής ανάλυσης, της μεταφοράς γνώσεων σε άλλα πλαίσια και της ερμηνείας φαινομένων της καθημερινής ζωής …».
Στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Φυσική της γ λυκείου δεν αναφέρεται κανένας σκοπός (θα διδάσκουμε για να διδάσκουμε τι?), ούτε και αντίστοιχοι στόχοι, η σημειολογία δε του κειμένου παρουσίασης του προγράμματος περισσότερο παραπέμπει σε φυλλάδιο «φροντιστηριακού» τύπου και όχι σε Ινστιτούτο που χαράσσει εκπαιδευτική πολιτική! Ελλοχεύει δε ο κίνδυνος ο/η διδάσκων/ουσα ανάλογα με την προπαίδεια και εμπειρία του/της να αυθαιρετεί πάνω στο σώμα της ύλης «κατά το δοκούν»!
Σε ενίσχυση των παραπάνω εντύπωση προκαλεί η ανυπαρξία στόχων που θα αναδεικνύουν τις πειραματικές δραστηριότητες ως έναν από τους κυρίαρχους άξονες της διδασκαλίας της φυσικής επιστήμης, σε αντίθεση με την επιστήμη της χημείας για την οποία στόχος επίσης είναι «…Η εκτέλεση, αλλά κυρίως ο σχεδιασμός των πειραμάτων για τη μελέτη της χημικής συμπεριφοράς της ύλης. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες αλλά και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα διατρέχονται από την προσπάθεια συσχετισμού του πειράματος / παρατήρησης με τους νόμους και τις αρχές της χημείας αναδεικνύοντας τη χημεία ως μια κατεξοχήν πειραματική επιστήμη».
Μερικά πρώτα συγκριτικά στατιστικά στοιχεία
Χημεία: Δραστηριότητες 17 – πειράματα 16
Βιολογία: εργαστηριακές δραστηριότητες 14
Φυσική: επιδείξεις 4 – προσομοιώσεις 14
Ερώτημα: Τι σημαίνει ή τι δηλώνει αυτή η διαφορά στην εργαστηριακή προσέγγιση της διδασκαλίας;
Πρώτες Παρατηρήσεις
- Ο ηλεκτρομαγνητισμός χρειάζεται να διδάσκεται πλήρως , ώστε να περιλαμβάνει την κινούμενη ράβδο σε ομογενές μαγνητικό πεδίο, όπως και την κίνηση φορτισμένων σωματιδίων σε ομογενές μαγνητικό πεδίο. (Πως θα εξηγήσουμε στο/τη μαθητή/τρια πως τελικά «στρίβουν» αυτά τα φορτία στον LHC?).
- Αποτελεί αντικείμενο απορίας η πειραματική δραστηριότητα με τα ρινίσματα σιδήρου. Ευφάνταστο πείραμα στο δημοτικό! Ο Η/Μ ενδείκνυται για πλήθος πειραματικών δραστηριοτήτων, με τα πηνία να σκονίζονται στα ράφια πολλών σχολικών εργαστηρίων.
- Καλώς επανήλθαν οι ηλεκτρομαγνητικές ταλαντώσεις . Αφού οι μαθητές θα έχουν στοιχειώδεις γνώσεις εναλλασσόμενου ρεύματος πέραν της πειραματικής δραστηριότητας του μηχανικού συντονισμού ας πραγματοποιηθεί και πείραμα ηλεκτρικού συντονισμού με LC κύκλωμα σε επαγωγική σύζευξη. Τα υλικά μπορούν να βρεθούν!
- Να επανέλθουν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ευκαιρία να διδάξουμε τους μαθητές/τριες μας για την ακτινοβολία των κινητών και του φούρνου μικροκυμάτων.
- Να επανέλθουν οι πειραματικές δραστηριότητες στο στερεό. Σε ένα δίωρο «άνετα» μπορεί να υπολογιστεί η ροπή αδράνειας ενός κυλίνδρου.
- Η ΠΑΝΕΚΦΕ να αναλάβει δράση. Συλλέγει και δημοσιοποιεί από το πλούσιο ανά ΕΚΦΕ υλικό δέκα – δεκαπέντε ΥΛΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ πειραματικές δραστηριότητες που και μικρό κόστος θα έχουν (βλ. πείραμα Oersted) και θα πραγματοποιούνται σε δίωρο. Διότι αφού οι ώρες διδασκαλίας είναι 6 – προφανές είναι ότι θα υπάρχει σε μια ημέρα και διδακτικό δίωρο! Αυτό το δίωρο χρειάζεται ανά 15/21 ημέρες να είναι δίωρο πειραματικών δραστηριοτήτων ή θεωρητικής εμβάθυνσης σε κρίσιμα θέματα θεωρίας (εναλλάξ) .
- Θετικό που αφαιρέθηκε το φαινόμενο Doppler. Συνοδευόταν από ακατάσχετη ασκησιολογία προσήμων, χωρίς φυσικό περιεχόμενο.
- Κάποιοι κάπου συζητούσαν και για σχετικότητα! Μάλλον αποδείχθηκε όνειρο χειμερινής νυκτός!
Τελικά οι ιδέες – προτάσεις μετεωρίζονται μεταξύ ΙΕΠ και Υπουργείου Παιδείας και κάπου χάνονται σε μαύρες «τρύπες». Ίσως εξαφανίζονται στη μαύρη «τρύπα» που δεν έχει ως ορίζοντα γεγονότων, ούτε αυτόν της β΄ λυκείου.
ΥΓ. Επισήμανση. Τελικός στόχος η επαρκής διδασκαλία για τις πανελλήνιες, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η Φυσική είναι Πειραματική Επιστήμη.
Βασίλης Παππάς
Дa !
Αν και δεν καίγομαι … Οι πανεπιστημιακοί ίσως θα έπρεπε να νοιάζονται αλλά δεν το βλέπω. Εγώ νοιάζομαι για τα προηγούμενα 5 χρόνια …και για τα επόμενα 5 χρόνια
Η Γ Λυκείου … ένας διαγωνισμός είναι …ο καλός μαθητής φτωχος ή πλούσιος θα τα καταφέρει …
Και η μαθήτρια Μαρία που έφτασε στην Γ με ελλείψεις λόγω ταξικής καταγωγής και κοινωνικού και οικογενειακού επίπεδου που δεν βοήθησε ; …Μα ο πρώταρχικός ρόλος της Γ Λυκείου δεν είναι να άρει την τελευταία στιγμή τις κοινωνικές ανισότητες. Δεν μπορεί ούτε αν το επεδίωκε
Για τα προηγούμενα 5 χρόνια θα έπρεπε να καιγόμασταν … Γιατί Παιδεία μας λείπει όχι προπόνηση …
Όχι Μήτσο. Το αντίθετο. Μην νομίσεις ότι η Μαρία είναι υποθετικό πρόσωπο.
Η Μαρία δεν έφτασε με ελλείψεις στην Γ΄. Ακριβώς επειδή έδωσε πολλά μαθήματα υποσκέλισε τα εκπαιδευμένα μαϊμουδάκια των “ακίνητων σημείων”. Σήμερα αν ήταν μαθήτρια θα έφτανε χωρίς ελλείψεις στη Γ΄ και θα “αποκτούσε” ελλείψεις στη Γ΄.
Ακριβώς διότι ο καθηγητής της (εγώ) δεν θα έκανε πολλά “λιπαντικά”. Δεν θα προλάβαινε δηλαδή, διότι ρέπει προς τα λιπαντικά.
Καίγομαι για πολύ περισσότερα από τα προηγούμενα 5 χρόνια.
Συγνώμη Γιάννη … δεν είχα κατά νου κάποια συγκεκριμένη Μαρία που είχε εσένα καθηγητή …. Μάλλον κάπου μπερδεύτηκαν οι γραμμες.
Άσε που όταν απάντησα στο Βασίλη , ούτε εσένα είχα στο μυαλό μου για την σημασία των προηγούμενων 5 ετών … Η Γ λυκείου είναι έτος προπαρασκευαστικό παει να πει εκ φύσεως προπονητική ότι και να κάνει ο Μάργαρης ή ο Κυριακόπουλος και ότι να διακηρυξει ο Παππάς ή ο Μουρούζης και ότι και να υποσχεθεί ο υπουργός…. Οι υποψήφιοι δεν θέλουν να μάθουν φυσική … θέλουν να γράψουν για να περάσουν
και δεν ξέρω αν έπιασες την αρχική μου κατάφαση στο κείμενο του Βασίλη (στα ρωσικά για έμφαση).
Ντα, την έπιασα.
Ο καλός μαθητής φτωχός ή πλούσιος θα τα καταφέρει;
Εξαρτάται. Εσύ θα τα καταφέρεις σε ερωτήσεις γεωγραφίας αν τις θέσω εγώ και δεν θέλω να τα καταφέρεις;
Σε ερωτήσεις τις οποίες ο Παντελής θα απαντήσει όλες.
Αφού και ο πλούσιος και ο φτωχός είναι καλοί μαθητές ( προκείμενη ) θα απαντήσουν και οι δύο. ( αλλιώς αναιρείται η προκείμενη και οδηγούμαστε στην Μαρία – όχι την δική σου , την δική μου και πάμε σε άλλη προκείμενη με άλλο συμπέρασμα )
Αν η “Σοφία” ( η δική μου Μαρία είχε δυο ονόματα ) δεν τα καταφέρει ούτε σε σχολή τρίτης προτίμησης ; Εδώ είναι το θέμα … Θα έχει κερδίσει κάτι από το Λύκειο; Δεν νομίζω πως αυτό πρέπει να το απαντήσει το Γ προπαρασκευαστικό έτος . Δεν είναι αυτός ο ρόλος του.
Όσο για τις επιδόσεις του Παντελή και του Μήτσου … Μάλλον συνταξιούχοι και από την Γεωγραφία. Εντάξει εγώ υστερώ λίγο γιατί ο Παντελής στα νιάτα του ήταν ταξιδάρικο πουλί ενώ εγώ θαυμαστής του Ιμμάνουελ Κάντ που γεννήθηκε μεγάλωσε , σπούδασε, δίδαξε και πέθανε χωρίς να βγει ούτε καν ως τα περίχωρα του Κάνιξμπεργκ της Πρωσίας
Φίλε Βασίλη καλημέρα (τι να πω, η ώρα είναι 23:39).
Συμφωνείς και συ με μένα, αλλά και με άλλους, ότι για να γίνει σωστά μια πειραματική δραστηριότητα θέλει ένα δίωρο. (περιμένω τον Πάνο να διαφωνήσει).
Αν τώρα μιλάμε για μετωπικό πείραμα στον Η/Μ θα χρειαστεί οπωσδήποτε το σετ του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ γιατί μετωπικό πείραμα σημαίνει επάρκεια πειραματικού υλικού για πολλές ομάδες και, πέρα από το ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, τα εργαστήρια λυκείου δεν διαθέτουν άλλο υλικό ή το διαθέτουν σε ποσότητες για πειράματα επίδειξης.
Όταν ήμουν στο Λυκειο της Φιλιππιάδας είχα δώσει στους μαθητές της Β΄ τα βαλιτσάκια του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ να παίξουν με την Η/Μ επαγωγή. Και τότε κατάλαβα ένα σφάλμα στο σχεδιασμό του πειράματος: το πηνίο, αντί να συνδέεται με γαλβανόμετρο, όπως κλασικά γίνεται, συνδέεται με πολύμετρο. Με ακίνητο το μαγνήτη η οθόνη βγάζει 0 αλλά, όταν ο μαγνήτης κινείται, αντί να δείχνει η οθόνη κάποιο σταθερό νούμερο που θα πείθει πως τόση είναι η τάση, δείχνει τρεχούμενα νούμερα. Και πρέπει ο μαθητής να διαπιστώσει ότι τα τρεχούμενα νούμερα σημαίνουν μεταβαλλόμενη τάση. Δεν είναι και τόσο καλή ιδέα: καλύτερα θα ήταν με ένα όργανο κινούμενης βελόνας.
Ένα άλλο πρόβλημα με το ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ είναι ότι οι Εργαστηριακοί Οδηγοί, αυτοί της παλαιολιθικής εποχής, δεν γνωρίζουν από ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ. Και ο καθένας όταν θέλει να κάνει πείραμα ανοίγει τον ΕΟ. Θα πάρουν ποτέ χαμπάρι οι αρχές ότι χρειάζονται νέοι ΕΟ;
Και, τέλος πάντων, πως θα κατανοήσουν οι διδάσκοντες ότι η εργαστηριακή άσκηση είναι απαραίτητη στη φυσική και ότι πρέπει επιτέλους να αρχίσει να γίνεται και στη χώρα μας, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες; Ίσως μόνο όταν αρχίσουν να μπαίνουν εργαστηριακά θέματα στις πανελλήνιες.
Μήτσο άλλο ήθελα να πω.
Οι ερωτήσεις Γεωγραφίας που θα απαντούσε ο Παντελής και΄όχι εσύ θα ήταν του τύπου:
-Πλησιέστερα στον Φουρφουρά βρίσκεται το Βυζάρι, το Πετροχώρι ή οι Μάντρες;
Ερωτήσεις φυσικά που δεν πιστοποιούν αν ξέρεις Γεωγραφία. Ερωτήσεις όμοιες με τα θέματα που πέφτουν στα κύματα και αλλού στις Πανελλαδικές. Που δεν πιστοποιούν αν ξέρεις Φυσική. Που πιστοποιούν αν έχεις εκπαιδευτεί σε αηδίες.
https://ylikonet.gr/wp-content/uploads/2019/02/palmografos-.doc
Βασίλη καλημέρα από Κέρκυρα
Πολύ εύστοχες οι παρατηρήσεις σου. Με την ευκαιρία της επικοινωνίας μας, ένα φύλλο εργασίας που δεν το έχω τελειώσει ακόμη και ετοιμάζομαι να το κάνω από βδομάδα
Καλημέρα Βασίλη.
“Καλώς επανήλθαν οι ηλεκτρομαγνητικές ταλαντώσεις . Αφού οι μαθητές θα έχουν στοιχειώδεις γνώσεις εναλλασσόμενου ρεύματος πέραν της πειραματικής δραστηριότητας του μηχανικού συντονισμού ας πραγματοποιηθεί και πείραμα ηλεκτρικού συντονισμού με LC κύκλωμα σε επαγωγική σύζευξη. Τα υλικά μπορούν να βρεθούν!”
Απλά..δεν επανήλθαν οι ηλεκτρικές ταλαντώσεις!
Μπορεί να είναι έτοιμος ο δρόμος, μετά και από τη διδασκαλία Αυτεπαγωγής και εναλλασσόμενου ρεύματος, αλλά φευ: