εικόνες της επιστήμης στην πόλη

καραντίνα & γιορτές – άγχος & χαμόγελο

τα δεύτερα – ευτυχώς – βρίσκουν πάντα χαραμάδες και τρυπώνουν

το Ιουλιανό ημερολόγιο στο ναό – σηματοδοτούσε τις παλαιές γιορτές και τα πανηγύρια

στην Πλατεία Μητροπόλεως, δίπλα στον μητροπολιτικό ναό που είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου βρίσκεται μια μικρή εκκλησιά του 12ου αιώνα, θεμελιωμένη στα ερείπια αρχαίου ναού

είναι η Παναγιά η Γοργοεπήκοος, γιατί συνδράμει στις δύσκολες εγκυμοσύνες. Από το 1862 γιορτάζει και τον Άγιο Ελευθέριο, μνημονεύοντας την εκδίωξη του Όθωνα απ’ το θρόνο

οι εξωτερικοί τοίχοι κοσμούνται από αρχαιοελληνικές και ρωμαϊκές ανάγλυφες πλάκες

στη μετώπη της εισόδου, υπάρχει αρχαία ζωοφόρος με αναπαραστάσεις των δέκα απ’ τους δώδεκα μήνες του Ιουλιανού ημερολόγιου που εισήχθη από τον Αδριανό (76 – 138 μ.Χ.) στην Αθήνα. Οι δύο μήνες που λείπουν, επειδή δε χωρούσαν στη μετόπη, κόπηκαν. Μεταφέρθηκε εκεί από παλαιότερο κτίσμα

το ημερολόγιο ξεκινούσε μετά την φθινοπωρινή ισημερία. Πρώτος μήνας ο Πιανοψιών. Πήρε το όνομά του από την πιο σημαντική γιορτή του μήνα προς τιμή του Απόλλωνα, τα Πυανέψια (Πυάνος+έψω=βράζω κουκιά)

ο κάθε μήνας αντιπροσωπεύεται απ’ τη βασική γιορτή που τελείται στη διάρκειά του

επιλέγω να αναφερθώ στον επίκαιρο Απρίλη που διάγουμε, τον αρχαίο Μουνιχιώνα

ο Μουνιχιών είναι θεός που σχετίζεται με τη γιορτή του ναού της Αρτέμιδας στο λόφο της Μουνιχίας στον Πειραιά, δηλαδή στη σημερινή Καστέλλα. Παλαιότεροι αρχαιολόγοι τον ταύτιζαν με το ύψωμα πάνω απ’ την Πειραϊκή. Ο Μουνιχιών στέκεται αριστερά απ’ το ελάφι που συνοδεύει την Αρτέμιδα. Η γιορτή αναφέρεται όχι μόνο στην έναρξη του εαρινού κυνηγιού, αλλά και την εκκίνηση της ετήσιας ναυσιπλοΐας, αφού τότε αρχίζουν να πνέουν ούριοι άνεμοι. Το ζώδιο του ταύρου καλύπτεται από τον ύστερο χαραγμένο σταυρό

θα μνημονεύσω και τους δυο μήνες που σήμερα λογίζονται ως Αύγουστος και Σεπτέμβριος για να ξορκίσω την προβλεπόμενη έξαρση του κορονοϊού, συντονιζόμενος με το παγανιστικό υπόστρωμα της ζωοφόρου

Μεταγειτνιών, ο Αύγουστος στο Ιουλιανό ημερολόγιο με την Οπώρα (πρώτη ανάγλυφη φιγούρα αριστερά) να προσφέρει στον Μεταγείτνιο Απόλλωνα τα αυγουστιάτικα φρούτα. Δίπλα του ένας απ’ τους Ηρακλειδείς μετοίκους, αυτός με το ρόπαλο, που υπήρξαν οι νέοι κάτοικοι της πόλης (νέοι γείτονες των γηγενών Αθηναίων). Η μεγαλύτερη εορτή του μήνα είναι τα Παναθήναια, ο μήνας όμως ονοματοδοτήθηκε απ’ τη γιορτή των μετοίκων στην Αθήνα, που την εόρταζαν ως Ηράκλεια εν Κυνοσάργει, που σήμερα είναι η γειτονιά με τους δρόμους των αρχαίων μαθηματικών και αρχιτεκτόνων

Βοηοδρομιών, ο Σεπτέμβρης. Γιορταζόταν ο Βοηδρόμιος Απόλλων. Εικονίζεται πριν απ’ τον τζόκεϋ. Έσπευδε να συνδράμει με βοή αυτούς που πολεμούσαν. Ο τζόκεϋ δεν είναι σκυμμένος επειδή δεν αγωνίζεται. Μάλλον παρελαύνει σε γιορτή μετά τη μάχη. Στο τέλος ξανά η επικύρωση με τον μετέπειτα χαραγμένο σταυρό

οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν γιατί η Γοργοεπήκοος άσκησε γοητεία χωρίς να απαιτήσει ερμηνείες. Απέκτησαν το νόημα που εκθέτω όταν διαδικτυακά σκόνταψα στη διατριβή της Ευαγγελίας Πάνου για τα ηλιακά ρολόγια με επιβλέποντα τον Ξενοφώντα Μουσά

όχι ως επίδειξη ανταγωνιστικής πολυγνωσίας

αλλά ως ένδειξη κοινών ενδιαφερόντων

η πρώτη ρώσικη έκδοση το 1997, στην Ελλάδα το 2001

όχι απ’ τον Πατάκη αλλά απ’ τις εκδόσεις Περίπλους – ίδιος ο μεταφραστής – η Αλεξίεβιτς τότε χωρίς Νόμπελ

το αντίτυπο ταλαιπωρημένο απ’ τους πολλούς δανεισμούς

όλοι στην επιστροφή δήλωσαν σοκαρισμένοι

χρόνια πολλά συνδιαχειριστή!

όπως καταλάβαμε Θόδωρε,

εύστοχα άνοιξες το θέμα

και σε σένα ευχές!

Πάσχα 2018

ημερήσια βόλτα στο Λεβίδι

λίγο μετά τη διασταύρωση της Νεστάνης, το οδικό σήμα υποδεικνύει σε κοντινή απόσταση τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μαντίνειας

άμεση απόφαση απ’ την μικρή και ευέλικτη παρέα για σύντομη επίσκεψη

στο ίδιο σημείο του δρόμου, αντιδιαμετρικά προς το αρχαίο θέατρο, μια αναπάντεχα προκλητική δομή

η Αγία Φωτεινή!

οικοδομήθηκε το 1972 και τραβάει την προσοχή γιατί απέχει από κάθε μοτίβα ορθόδοξου ναού που είναι εξοικειωμένο το μάτι

οι δομικές απολήξεις δεν στρέφονται προς τον ουρανό, όπως συμβαίνει στους τυπικούς ναούς, μάλλον παραπέμπει στην εικόνα που δίνουν οι στέγες των χωριάτικων σπιτιών η μια δίπλα στην άλλη, αν δε θυμίζει τα πολλαπλά γερτά επίπεδα των σκεπών που χαρακτηρίζουν τις ασιατικές παγόδες

τα υλικά, είναι υπόλοιπα της λάξευσης μαρμάρων από λατομεία της περιοχής, λίθοι και κέραμοι προερχόμενοι από τα μπάζα παλαιών οικοδομών της διπλανής Τρίπολης, όλα δουλεμένα στο χέρι και αρμοσμένα σε ένα προκλητικό στο μάτι μωσαϊκό

όταν ανοίξεις την πόρτα, που τηρεί τη φιλόξενη παράδοση της ελεύθερης πρόσβασης στον προσκυνητή, θα αντιμετωπίσεις το βοτσαλωτό στο δάπεδο που ιστορεί τον Πίνδαρο και τον Όμηρο αντάμα με τον Παπαδιαμάντη

στον εξωτερικό χώρο αρχαιοπρεπείς ηθελημένα ανολοκλήρωτες δομές υποδεικνύουν σε όποιον επιμένει ότι δεν το κατάλαβε, ότι η έμπνευση του κατασκευαστή προέρχεται κυρίως από τον απέναντι αρχαιολογικό χώρο

ποιος είναι ο αρχιτέκτονας της αφήγησης;

Κώστας Παπαθεοδώρου

και αρχιτέκτονας και γλύπτης και αρμολογιτής των μωσαϊκών και αγιογράφος όλων των αναπαραστάσεων που θα πιάσει το μάτι σου

αλλά και πρωτομάστορας, ένα με τους εργάτες που προέρχονταν απ’ τα γύρω χωριά, πήρε την παραγγελία από τον Μαντινειακό Σύνδεσμο που τον υπερασπίστηκε στις εύλογα σκανδαλισμένες εκκλησιαστικές αρχές. Στη διάρκεια της κατασκευής επέλεξε να κοιμάται σε αντίσκηνο δίπλα στο εξελισσόμενο κτίσμα και όταν τον αγιογραφούσε, μέσα σ’ αυτό οπότε τον ξυπνούσαν τα πουλιά που είχαν κουρνιάσει στα διπλανά δένδρα

με σπουδές στο Πολυτεχνείο του Άαχεν, μαθητεία δίπλα στον Πικιώνη σε έργο του στην Κύμη, εμπειρία απ’ τις ελληνικές αρχαιότητες όλης της χώρας ως συνεργάτης στο Υπουργείο Πολιτισμού, υπερασπίζεται την Αγία Φωτεινή διαβάζοντας στο δεξιό ψαλτήρι το κατά Λουκά Ευαγγέλιο και στο αριστερό το Συμπόσιο του Πλάτωνα, εκεί που αναφέρεται στη Διοτίμα, πυθαγόρεια ιέρεια απ’ την Μαντίνεια που έκανε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π.Χ., την οποία επίσης απεικόνισε στο βοτσαλωτό του εσωτερικού της εκκλησίας. Ο Παπαθεοδώρου απολογείται θεωρώντας ότι υπερέβαλε στην περίπτωση κάποιων αγιογραφιών λόγω του ενθουσιασμού του για την Αρχαία Ελλάδα, τις οποίες ο ίδιος ανασκεύασε μετά τις αντιδράσεις που προέκυψαν

θεωρεί την Αγία Φωτεινή «έργο ζωής» και επέλεξε από τότε που ξεκίνησε την κατασκευή ως τόπο κατοικίας του την ευρύτερη περιοχή. Η ισχυρή εμπλοκή του κατασκευαστή με το δημιούργημά του αποτελεί γνωστή περίπτωση. Εμβληματικά, ο Άιφελ αλλά και ο Γκαουντί κατέληξαν να ζουν μέσα στις πασίγνωστες δημιουργίες τους

εδώ δεν αντιμετωπίζεις την περίπτωση ένταξης της αρχαίας παράδοσης στην χριστιανική, αλλά την προσπάθεια ενός ισότιμου διαλόγου μεταξύ των δύο πολιτισμών

η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής δεν είναι ενταγμένη στο εκκλησιαστικό λειτουργικό των τοπικών θρησκευτικών αρχών. Έχει όμως επιβάλει το έντονο στίγμα της στο τοπίο και προκαλεί αυθεντικό αισθητικό αποτέλεσμα που το εκτιμώ ως ανταγωνιστικό προς τον αναμφισβήτητα δυνατό γειτονικό αρχαιολογικό χώρο

επηρεασμένοι απ’ το χώρο κατευθυνθήκαμε στο Λεβίδι, παραγγείλαμε το πασχαλινό αρνί αλλά το απολαύσαμε στη λαδόκολλα καθισμένοι στο «Φρέαρ Ιακώβ» που συμβολίζει την επικοινωνία του Ιησού με τον άλλο πολιτισμό που εκπροσωπεί η Φωτεινή η εθνική Σαμαρείτιδα

αυτή η ανάμνηση γυρίζει γλυκά στο μυαλό μου ενώ βιώνω τη φετινή ανοίκεια Πασχαλιά

κάτι τέτοιο θα θελα να κάνω όταν ανοίξουν οι δρόμοι

αλλά με παρέα, μεγάαααλη παρέα

καλό Πάσχα!

φέτος γιορτάζεται όπως καθορίζει το εορτολόγιο, γιατί μην ξεχνάς, ο Αϊ Γιώργης πάει με τα φεγγάρια

αυτή η ανάρτηση που τρέφεται απ’ την κίνηση και θέλει να αλληθωρίζει και «επιστημονικά» θα τον γιορτάσει φέτος, έστω καταχρηστικά, σαν προστάτη της χαρτογραφίας

ο χάρτης στον Αϊ Γιώργη στη Μαντάμπα

η Μαντάμπα, κοντά στο Αμμάν, είναι γνωστή ως η πόλη των ψηφιδωτών

στο δάπεδο του ναού της Θεοτόκου, κατασκευάστηκε περί τα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ. ένα μεγάλο ψηφιδωτό, από ντόπιο τεχνίτη και απεικονίζει τη βιβλική περίοδο της Μέσης Ανατολής

όταν η πόλη και ο ναός παρήκμασαν, ο χάρτης ξεχάστηκε. Ξαναήλθε στην επιφάνεια με την θεμελίωση στον ίδιο χώρο, της εκκλησίας του Αϊ Γιώργη, το 1884, περίοδο Οθωμανικής κυριαρχίας

οι λεζάντες στα ελληνικά ιστορούν τους βιβλικούς τόπους, μόνο κατά το ένα τρίτο της αρχικής εκδοχής. Το υπόλοιπο μωσαϊκό καταστράφηκε

έψαξα, με την ευκαιρία της ανάρτησης, το Φρέαρ Ιακώβ που συνάντησα στην Αγία Φωτεινή στη Μαντίνεια. Εδώ αναφέρεται ως Πηγή του Ιακώβ

από την επίσκεψη το καλοκαίρι που πέρασε έχει απομείνει η μη αναμενόμενη αίσθηση συμφιλίωσης με το χώρο από το συναπάντημα με τοπωνυμία στα ελληνικά

κάτι προσέφερε ο χάρτης και στην επιστήμη

ταυτοποίησε τη θέση της αρχαίας πόλης που τη έλεγαν Ασκαλώνα και ενός αρχαίου κεντρικού δρόμου της Ιερουσαλήμ

άσχημος χειρισμός έσβησε τις φωτογραφίες που τράβηξα απ’ το ναό, οπότε σερβίρω κλεμμένες απ’ το διαδίκτυο – σίγουρα καλύτερες εστιασμένες απ’ τις δικές μου