Μερικές σκέψεις ενός Φυσικού με αφορμή τα θέματα Φυσικής 2022

Τα φετινά θέματα φυσικής θα τα χαρακτήριζα με δύο λέξεις. Αναμενόμενα και απαιτητικά. Όλη η κοινότητα των φυσικών περίμενε το 3^ο θέμα να είναι θέμα ηλεκτρομαγνητισμού με κίνηση ράβδου και  το 4^ο θέμα στερεό με ισορροπία και κύλιση. Και δεν διαψεύστηκε.  Λύνοντας τα θέματα διαπίστωσα ότι οι θεματοδότες  «έριξαν» μερικές μπανανόφλουδες με στόχο να την πατήσουν οι μαθητές όχι γιατί δεν γνώριζαν  την απάντηση αλλά γιατί δεν διάβασαν με τη δέουσα προσοχή την ερώτηση. Τι νόημα είχε αλήθεια η ερώτηση «πόση είναι η μεταβολή του μέτρου της ορμής του σώματος»; Αν κάποιος μαθητής πάνω στο άγχος του θεωρούσε ότι ζητάει το μέτρο της μεταβολής της ορμής και όχι τη μεταβολή του μέτρου αυτό θα σήμαινε άγνοια της διαχείρισης διανυσματικών μεγεθών; Ποιος ήταν ο στόχος της ερώτησης  της μεταβολής της στροφορμής της ράβδου και όχι του συστήματος ράβδου-σωματιδίου στο ερώτημα Δ2;

Η Ένωση Ελλήνων Φυσικών αναφέρει: «τα θέματα δεν θα αιφνιδιάσουν τους μαθητές που διαθέτουν τη σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους καθώς κινούνται στα πλαίσια της ύλης και των αντίστοιχων εφαρμογών της όπως αυτά διδάχτηκαν». Η πλειοψηφία των συναδέλφων εκφράστηκε θετικά με τα θέματα αφού οι μαθητές τους δεν αιφνιδιάστηκαν αφενός και ούτε όμως χρειάστηκε κάπου ν’ αυτενεργήσουν ή ν’ αναπτύξουν κάποια κριτική σκέψη. Όλοι ευχαριστημένοι λοιπόν. Οι καλύτεροι θα περάσουν στις σχολές που επιθυμούν. Εξ άλλου πρόκειται για Πανελλαδικούς Διαγωνισμούς και όχι για Πανελλαδικές  εξετάσεις όπως κακώς ονομάζονται.

Σ’ αυτό το σημείο ακριβώς μου δημιουργήθηκαν οι παρακάτω σκέψεις:

Κάποιοι από αυτούς που θα αριστεύσουν στη Φυσική θα περάσουν στην Ιατρική χωρίς όμως να γνωρίζουν τίποτα για τους συγκλίνοντες – αποκλίνοντες φακούς και την εστιακή τους απόσταση,  που σχετίζονται άμεσα με τη μυωπία και τη  πρεσβυωπία, χωρίς να γνωρίζουν τίποτα για τα χρώματα και πως δημιουργούνται,  χωρίς να γνωρίζουν τι είναι η ραδιενέργεια τύπου α, β, ή γ και πως χρησιμοποιείται για την εξέταση αλλά και την θεραπεία καρκίνων, χωρίς να γνωρίζουν τίποτα απολύτως για τον ήχο και τους υπέρηχους που τόσο χρησιμοποιούνται στην επιστήμη στην οποία θα εντρυφήσουν, χωρίς να γνωρίζουν τι είναι οι ακτίνες Ρέντγκεν, χωρίς να γνωρίζουν πως μετριέται η πίεση ( μολονότι κάνανε τα υγρά που δεν θα τα κάνουν όμως του χρόνου). Όλα αυτά κάποτε διδάσκονταν και αποτελούσαν την εξεταστέα ύλη των Πανελλαδικών Διαγωνισμών με λιγότερες ώρες διδασκαλίας της φυσικής στη Γ’ Λυκείου.

Κάποιοι άλλοι θα περάσουν ηλεκτρολόγοι μηχανολόγοι χωρίς να γνωρίζουν τίποτα για το ρόλο του πυκνωτή και του πηνίου στο εναλλασσόμενο, χωρίς να γνωρίζουν το κύκλωμα Τόμσον τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα και τις κεραίες, τη λειτουργία του μετασχηματιστή και τόσα άλλα στοιχειώδη που εμείς ως υποψήφιοι αρκετά χρόνια πριν τα γνωρίζαμε πολύ καλά.

Κάποιοι θα περάσουν στο μαθηματικό τμήμα χωρίς να έχουν μάθει πως σχετίζονται οι ρυθμοί μεταβολής των Φυσικών με τις παραγώγους, πώς σχετίζεται η θέση με την ταχύτητα ή την επιτάχυνση, πώς εφαρμόζονται τα ολοκληρώματα στη φυσική κλπ.

Κάποιοι άλλοι θα εισαχθούν σε σχολές που σχετίζονται με την ενέργεια και το περιβάλλον χωρίς να έχουν ακούσει τίποτα για τους τρόπους παραγωγής και μεταφοράς της ενέργειας, χωρίς να μπορούν να διακρίνουν τις πηγές ενέργειας από τους τρόπους αποθήκευσής της, θεωρώντας  εσφαλμένα ότι το υδρογόνο αποτελεί πηγή ενέργειας.

Κάποιοι ρομαντικοί που θα ήθελαν να γίνουν Αστρονόμοι ή Φυσικοί στοιχειωδών σωματιδίων αλλά  και κάποιοι άλλοι που τυχαία πέρασαν στο Φυσικό, επειδή πάτησαν κάποιες από τις  μπανανόφλουδες των θεματοδοτών, θα εισαχθούν στο τμήμα και θα δεχτούν την αποδοκιμασία των Πανεπιστημιακών τους δασκάλων αφού:  Δεν θα γνωρίζουν τους νόμους του Κέπλερ, δεν θα έχουν ακούσει τίποτα για το νόμο του Χάμπλ και τη διαστολή του σύμπαντος, ενώ τα κουάρκς και τα γκλουόνια θα τους ακούγονται κινέζικα. Δεν θα γνωρίζουν τη δύναμη Λόρενς και τις αδρανειακές δυνάμεις, δεν θα έχουν ακούσει τίποτα για τη κβαντική φυσική και την αρχή της αβεβαιότητας ή για τη θεωρία σχετικότητας και τα αδρανειακά συστήματα αναφοράς. Τέλος δεν θα έχουν κάνει μετωπικά πειράματα φυσικής μολονότι το σχολείο τους διέθετε ένα πλήρως οργανωμένο εργαστήριο Φυσικών Επιστημών εφοδιασμένο με παλμογράφους, γεννήτριες συχνοτήτων, φασματοσκόπια, συσκευές φωτοηλεκτρικού φαινομένου κλπ.

Το συμπέρασμα μετά από αυτές τις σκέψεις είναι ότι ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.

Όλα τα προβλήματα ξεκινάνε και καταλήγουν στον αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών (Α.Π.Σ) σε συνδυασμό με το σύνολο των ωρών διδασκαλίας. Το Α.Π.Σ είναι πράγματι ένας δύσκολος και πολυπαραγοντικός γρίφος.  Θεωρώ όμως ότι δεν είναι αναγκαίο κάθε φορά ν’ ανακαλύπτουμε την Αμερική. Ας υιοθετήσουμε ένα Α.Π.Σ σε έκταση ύλης και ωρών που να συνάδει με το μέσο όρο ανεπτυγμένων Ευρωπαϊκών χωρών όπως της Γαλλίας,  Γερμανίας, Ιταλίας,  Ισπανίας, Ολλανδίας και  Σκανδιναβικών κρατών αν βέβαια θεωρούμε ότι η χώρα μας θα πρέπει να παρέχει στους πολίτες της μία παιδεία ισάξια ποιοτικά και ποσοτικά της παιδείας αυτών των χωρών.

Σημ:

Τα τελευταία χρόνια δεν δημοσιεύονται τα ονόματα των θεματοδοτών. Αυτό θεωρώ θίγει βάναυσα την αξιοπιστία του Πανελλήνιου Διαγωνισμού. Ποιος μπορεί να ελέγξει αν ο υπεύθυνος Πανεπιστημιακός παραμένει παρανόμως ο ίδιος τα τελευταία χρόνια γιατί απλά είναι γνωστός για τις φιλοκυβερνητικές του θέσεις και απόψεις; Ποιος θα ελέγξει αν οι συγγενείς υποψήφιοι του καθηγητή θεματοδότη ή οι μαθητές στους οποίους έκανε παρανόμως ιδιαίτερα, ενώ ήταν πολύ μέτριοι στο σχολείο αρίστευσαν στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό; Οι διαδικασίες κάποτε προέβλεπαν κλήρωση από μία ομάδα εκπαιδευτικών που προτείνονταν από τους Συμβούλους. Αλήθεια υπάρχει έστω και ένας συνάδελφος σήμερα που να πιστεύει ότι ακολουθείται αυτή η διαδικασία;

Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την αξιοπιστία του διαγωνισμού θα πρέπει να αρχίσουμε να δημοσιοποιούμε τα ονόματα των θεματοδοτών καθώς και τις διαδικασίες επιλογής τους. Ας γίνει η αρχή από φέτος από την κυβέρνηση που επικαλείται ότι πιστεύει στην αξιοκρατία και τη διαφάνεια.