by 
Μπύρες , κιθάρα, καλή παρέα και απόδραση σε σκοτεινή παραλία για μαθητές Γ’ και συναδέλφους. Συντροφιά μας η υπερπανσέληνος του Ιουνίου ή πανσέληνος της φράουλας αν προτιμάτε καθώς η NASA δίνει ονόματα στις πανσελήνους που στηρίζονται σε παραδόσεις γηγενών φυλών της Αμερικής και του Καναδά. Αν τη χάσετε, αυτό το καλοκαίρι θα μας δώσει δύο ακόμα υπερπανσελήνους. Στις 13/7 και 12/8 η περίφημη πανσέληνος του Αυγούστου που φέτος θα είναι και υπερπανσέληνος. Ας μην ξεχνάμε ότι την Τρίτη 21/6 ο ήλιος φτάνει στη μεγαλύτερη γωνία(23,5 μοίρες) ως προς τον ισημερινό στο βόρειο ημισφαίριο(θερινό ηλιοστάσιο). 21/6 ξεκινά ημερολογιακά και το καλοκαίρι. Στην Αθήνα με γεωγραφικό πλάτος φ = 380 την 21/6 ο ήλιος ανατέλλει 06:02 και δύει 20:51, έτσι η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου στην Αθήνα διαρκεί 14h και 49min. Στις 13:26 στην Αθήνα έχουμε μεσημβρία καθώς ο ήλιος ακουμπάει τον μεσημβρινό της Αθήνας νότια. Την ώρα αυτή ο ήλιος θα βρίσκεται στην μεγαλύτερη γωνία(ύψος υ) του έτους πάνω απο τον ορίζοντα της Αθήνας υ = 900 -φ + 230,5 = 750,5. Η πανσέληνος του Ιουνίου είναι στις 14:53 ώρα Ελλάδας , δηλαδή αυτή την ώρα ο ήλιος φωτίζει το 100% του φωτιζόμενου ημισφαιρίου της. Η πανσέλληνος στην Ελλάδα ανατέλλει μετά τη δύση του ήλιου και κανένας δε μπορεί να καταλάβει ότι υπάρχει κάποιο ελάχιστο τμήμα της που είναι σκοτεινό.
Αλλά πότε έχουμε υπερπανσέληνο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κατά την κίνησή της γύρω από τη γη η σελήνη διαγράφει ελλειπτική τροχιά μικρής εκκεντρότητας ώστε όταν βρίσκεται στην πιό κοντινή απόσταση απο τη γη(περίγειο) να απέχει από 356400 km – 370.400 km από το κέντρο της γης με μέση τιμή απόστασης περίγειου 360000 km και όταν βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόσταση απο τη γη(απόγειο) να απέχει 404000 km – 406700 km. Γιατί όμως δεν είναι σταθερή η μέγιστη και η ελάχιστη απόσταση της σελήνης απο τη γη; Προφανώς γιατί δεν είναι ίδια η τροχιά της. Στο παρακάτω σχήμα βλέπετε την μετάπτωση της τροχιάς της σελήνης που έχει περίοδο 8,5 χρόνια.
Σύμφωνα με τη NASA αν κατά την πανσέληνο η σελήνη βρίσκεται στο περίγειο ή κοντά σε αυτό και πάντως σε απόσταση απο τη γη μικρότερη απο 368630 km τότε μιλάμε για υπερπανσέληνο. Σήμερα η σελήνη θα φτάσει στο περίγειο στις 1:53 μετά τα μεσάνυχτα σε απόσταση 357432 km απο τη γη. Πανσέληνο έχουμε 14:53 όταν η σελήνη θα απέχει από τη γη 363751 km απο τη γη οπότε θεωρείται υπερπανσέληνος.
Στην εικόνα αριστερά κάτω βλέπετε την 100% πανσέληνο στις 14:53 ώρα Ελλάδας στον νυχτερινό ουρανό της Χαβάης. Η σελήνη βρίσκεται ανάμεσα στους αστερισμούς του Τοξότη και του Σκορπιού σε ένα από τα πιό ενδιαφέροντα κομάτια του ουρανού όπου βρίσκεται το κέντρο του γαλαξία μας και η μαύρη τρύπα που αποτυπώθηκε πρόσφατα. Στην εικόνα δεξιά βλέπουμε την πανσέληνο στον Ελλαδικό ουρανό στις 11 μμ μετατοπισμένη ανατολικά(κινείται στον ουρανό από τη δύση προς την ανατολή).
Στην εικόνα κάτω βλέπουμε αριστερά την υπερ-υπερπανσέληνο αν κατά την πανσέληνο η σελήνη βρίσκεται στην πιό κοντινή απόσταση απο τη γη(356400 km) και δεξιά την πανσέληνο αν η σελήνη βρίσκεται στην πιό μακρινή απόσταση από τη γη(406700 km). Προφανώς οι περιπτώσεις αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες. Η υπερ – υπερπανσέληνος είναι 14% μεγαλύτερη και 30% λαμπρότερη.
Το μεγαλύτερη ή μικρότερη εκφράζεται με τη φαινόμενη διάμετρο ω , τη γωνία δηλαδή που καταλαμβάνει ο φωτεινός δίσκος της σελήνης στον ουρανό και βρίσκεται απο την ακτίνα R της σελήνης και την απόστασή της d από τη γη. Η τιμή της ω κυμαίνεται από 29΄,3 έως 34΄,1. Η λαμπρότητα b εξαρτάται από την απόσταση d καθώς η φωτεινότητα L της σελήνης(ολική εκπεμπόμενη ισχύς) είναι σταθερή. Ας δούμε τα σημερινά δεδομένα για την 100% πανσέληνο της Χαβάης. R = 1737,5 km – d = 363751 km , εφω/2 = R/d για πολύ μικρές γωνίες όμως εφω/2=ω/2 σε rad => ω/2 = (R/d)rad = (R/d)(180/π)0 = (R/d)(180/π)60΄ = 16΄,43 => ω = 32΄,86 Λαμπρότητα b = L/4πd2 , bmin = L/4πdmax2 => b/bmin = (dmax/d)2 = (406700/363751)2 = 1,25 => b = 1,25bmin , δηλαδή σήμερα η πανσέληνος ήταν 25% πιο λαμπερή απο την ελάχιστη λαμπρότητά της.
