Aστρικές κινήσεις

 

Κατ’ αρχήν να ευχηθώ καλή σχολική χρονιά στους εν ενεργεία συναδέλφους και άλλη μία δημιουργική χρονιά για το υλικό.

Το ζήτημα των αστρικών κινήσεων είναι πολυσύνθετο μεν αλλά πάρα πολύ χρήσιμο για τη μελέτη της δυναμικής του γαλαξία μας. Όπως σε όλες τις κινήσεις έτσι και στις αστρικές η απάντηση στο ερώτημα τι κίνηση εκτελεί ένα αντικείμενο δεν είναι μία αλλά τόσες όσοι οι διαφορετικοί παρατηρητές που απαντούν. Σε ένα παιδί που έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με ζητήματα αστρικών κινήσεων είναι λάθος να βιαστείς και να του πεις κοφτά ότι ο ήλιος είναι ακίνητος και κινείται η γη.  Πρέπει σιγά – σιγά να εξοικειωθεί με την έννοια της σχετικής κίνησης και να πει με σιγουριά ότι  ήλιος ως προς τα ακίνητα άστρα δεν κινείται ενώ η γη κινείται γύρω από τον ήλιο,  ως προς εμένα όμως η γη είναι ακίνητη και ο ήλιος κινείται γύρω από τη γη,  ως προς το κέντρο του γαλαξία ο ήλιος κινείται κλπ

Στην κεντρική εικόνα ξεκίνησα με την παραλλακτική κίνηση των αστέρων που έβαλε την ταφόπλακα στον γεωκεντρισμό. Αναλυτικά την παραλλακτική κίνηση θα τη δούμε πιό κάτω, εδώ απλά να πω ότι καθώς η γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο ένας παρατηρητής βλέπει ένα αστέρι να προβάλλεται στον ουρανό κινούμενο ανάμεσα σε δυο αντιδιαμετρικές θέσεις. Η κίνηση αυτή ονομάζεται παραλλακτική και προφανώς αν η γη δε γύριζε γύρω από τον ήλιο δε θα υπήρχε.

Μέχρι το 1718 οι αστρονόμοι πίστευαν ότι τα αστέρια δεν κινούνται με την έννοια ότι οι μεταξύ τους αποστάσεις παραμένουν σταθερές. Τότε ο Edmound Haley παρατήρησε ότι τα λαμπρά αστέρια Σείριος , Αλντεμπαράν και Αρκτούρος είχαν αλλάξει θέση σε σχέση με τα γειτονικά τους αστέρια συγκριτικά με τους χάρτες του Ίππαρχου. Την κίνηση αυτή των αστέρων στον ουρανό ως προς τα γειτονικά του αστέρια ονομάζουμε στα Ελληνικά ιδία κίνηση και στα Αγγλικά σωστή κίνηση (proper motion). Tα πολύ μακρινά αστέρια έχουν πολύ μικρή ιδία κίνηση και η αλλαγή θέσης τους στον ουρανό γίνεται αντιληπτή μετά από χιλιάδες χρόνια. Στο σχήμα κάτω βλέπετε το σχήμα της μεγάλης άρκτου μετά 100.000 χρόνια περίπου λόγω ιδίας κίνησης των άστρων της.

Αλλαγή θέσης παρουσιάζουν τα αστέρια και ως προς εμάς λόγω μετάπτωσης του άξονα περιστροφής της γης. Δηλαδή ο άξονας περιστροφής αλλάζει θέση και ο βορράς δεν είναι πλέον εκεί που είναι ο πολικός. Το φαινόμενο όμως είναι περιοδικό με περίοδο 26000 χρόνια έτσι ο πολικός αστέρας θα ξαναγίνει …πολικός. Στην εικόνα κάτω βλέπεται τον πολικό αστέρα το 5000 μχ και τον Βέγα που πάει για πολικός. Να τονίσω όμως ότι η αλλαγή θέσης του πολικού μετά απο 3000 χρόνια συγκριτικά με τα γειτονικά του αστέρια είναι αμελητέα.

Ακολουθούν τα απαραίτητα μαθηματικά και μία όμορφη εργασία που δόθηκε σε κολέγιο της Αυστραλίας.

PROPER MOTION

ή από εδώ.