Το τετράδιο του μαθητή

Το τετράδιο του μαθητή

(επικαιροποιημένη πρόταση παλαιάς ιδέας του Α. Κασσέτα)

Βασικό «εργαλείο» της διδασκαλίας και περίπου ισοδύναμο σε διδακτική αξία με το σχολικό εγχειρίδιο είναι το Τετράδιο του Μαθητή – το τετράδιο Φυσικής. Συγκροτείται από τον/την μαθητή/τρια με την καθοδήγηση του/της διδάσκοντα/σα με σκοπό να διευκολύνει τις διαδικασίες της μάθησης μέσα από την ενεργητική συμμετοχή του/της μαθητή/τριας.

Συνήθως ο εκπαιδευτικός Φ.Ε. προτρέπει τους/τις μαθητές/τριες να φέρουν ένα τετράδιο Φ.Ε. Σε αυτό αντιγράφουν «κρίσιμα» αποσπάσματα θεωρίας (sos τα ονοματίζουν), διατυπώνουν ερωτήσεις, επιλύουν ασκήσεις. Στο τέλος αν όλα πάνε «κατ’ ευχήν» είναι ένα καλό επαναληπτικό εργαλείο για τις εξετάσεις. Εκεί εξαντλείται το τετράδιο ως εκπαιδευτικό – παιδαγωγικό εργαλείο στη διδασκαλία των Φ.Ε.

Μια επικαιροποιημένη πρόταση.

Το τετράδιο δομείται σε τέσσερα μέρη

• Το πρώτο μέρος έχει τίτλο «Οι έννοιες της Φυσικής»

Παρουσιάζονται τα στοιχεία ταυτότητας κάθε μιας από τις διδασκόμενες έννοιες / μεγέθη. Το υλικό με το οποίο ο/η μαθητής/τρια θα γεμίσει σταδιακά την αρχικά άδεια σελίδα του τετραδίου, θα συγκροτεί μια δομή και θα συνιστά ένα δικό του δημιούργημα, αποτέλεσμα της διδασκαλίας μας.

Η θέση, ο χρόνος, η ταχύτητα, η δύναμη, η μάζα, το ηλεκτρικό φορτίο, το δυναμικό, το συνεχές ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά και το πεδίο, οι μορφές ενέργειας, η ορμή κλπ, θα συνθέτουν τον καμβά της διδασκόμενης φυσικής . Σημειωτέον θα είναι ανοικτό επιδεχόμενο εκ των υστέρων συμπληρώσεις!

• Το δεύτερο μέρος έχει τίτλο «Πειραματικές δραστηριότητες»

Ο/η μαθητής/τρια περιγράφει με δικό του τρόπο τι είδε και τι συνέβη  στο εργαστήριο κατά τη διάρκεια ενός πειράματος. Δεν χρειάζεται να είναι ακριβής η περιγραφή. (Είναι εξαιρετικά χρήσιμο να κατανοούμε ότι το  διδακτικά προφανές δεν είναι και τόσο προφανές για τον/την μαθητή/τρια)!

Αλλά και…

• παρουσιάζει τα απαραίτητα στοιχεία σε ποικίλες μορφές (πίνακες τιμών, γραφικές παραστάσεις ΠΑΝΤΟΤΕ σε μιλιμετρέ χαρτί, μαθηματικές πράξεις κλπ.
• καταγράφει τα συμπεράσματά του. (το τετράδιο είναι αναπόσπαστος βοηθός και καταγραφέας του ότι συμβαίνει στο σχολικό εργαστήριο κατά τη διάρκεια της εργαστηριακής δραστηριότητας. Ακόμη και αν το πείραμα αποτυγχάνει θα είναι έναυσμα για τη διερεύνηση της αποτυχίας του πειράματος)!
• Το τρίτο μέρος έχει τίτλο «ερωτήσεις, ασκήσεις, εργασίες»

Περιέχει τις απαντήσεις των ερωτήσεων, τις λύσεις των ασκήσεων που έχουν ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ και ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΘΕΙ στον ΠΙΝΑΚΑ. Προφανώς μπορούν να πραγματοποιηθούν και μικρές συνθετικές εργασίες στο 2^ο τετράμηνο, ειδικά στην Β΄ και Γ΄ γυμνασίου. Θέματα όπως «εναλλακτικές πηγές ενέργειας», «από τον Αριστοτέλη στον Γαλιλαίο», «Edisson vs Τesla», «το μπλε του ουρανού» κα. είναι ενδιαφέρουσες ιδέες που μπορούν να αναδειχθούν μέσα από τις συμπληγάδες της τράπεζας θεμάτων. Ίσως να είναι ένας άλλος δρόμος προσέλκυσης των αδιάφορων μαθητών και μαθητριών. Όλοι έχουμε ακούσει το «κύριε τι με ενδιαφέρουν εμένα, αφού θα δώσω στις θεωρητικές σχολές»!

• Τέλος το τελευταίο μέρος είναι «Οι Φυσικοί Νόμοι»

Παρουσιάζονται τα στοιχεία ταυτότητας κάθε νόμου / αρχής που διδάχθηκε. Είναι το καταστάλαγμα της όλης διδακτικής διαδικασίας. Π.χ. ο νόμος της ελεύθερης πτώσης, οι νόμου του Newton, η αρχή διατήρησης της ορμής κλπ.  Ο/η μαθητής/τρια συνθέτει μόνος/η του/της τα «παχιά γράμματα» που αναζητά είτε στη διατύπωση, είτε στον μαθηματικό φορμαλισμό, είτε σε διαγράμματα, είτε στην εμβέλεια της ισχύος της πρότασης.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, είναι κάτι περισσότερο από προφανής. Ο/η διδασκόμενος/η γίνεται συμμέτοχος/η της εξόρυξης του υλικού, παύει να είναι παθητικός δέκτης, διαχειρίζεται την πληροφορία, εξάγει συμπεράσματα.

Βλέπει πίσω «από τη θολή γραμμή των οριζόντων»!

Βασίλειος Παππάς (διδάσκοντας στη β΄ γυμνασίου)