Οι δύο πύργοι (Le due torri) από τους περίπου εκατό που δέσποζαν (μάλλον όχι ταυτόχρονα) στη μεσαιωνική Bologna αποτελούν ένα από τα σύμβολα της πόλης. Ο κοντύτερος φέρει το όνομα Garisenda, ενώ ο ψηλότερος ονομάζεται Asinelli. Τα ονόματά τους προκύπτουν από τις οικογένειες φεουδαρχών που, σύμφωνα με την παράδοση, τους οικοδόμησαν μεταξύ του 1109 και του 1119.
Καλημέρα Αποστόλη.
Να εισαι καλά να ταξιδεύεις και με αυτήν την αφορμή, να “ταξιδεύεις” και μας σε τόπους και χρόνους άλλους…
Καλημέρα Διονύση, να είσαι καλά. Κάποια επιπλέον στοιχεία για το πείραμα του Guglielmini εδώ
ενδιαφέρον είχαν και οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι δυο πρωταγωνιστές των πειραμάτων με τους διαχειριστές των χώρων που εξελίχθηκαν αυτά τα πειράματα
ο Guglielmini ξεκίνησε στο ναό του Άγιου Πέτρου στη Ρώμη, αλλά συνέχισε στην πατρίδα του την Μπολόνια, όταν έπεσε σε δυσμένεια ο Καρδινάλιος τον οποίο υπηρετούσε στο Βατικανό
ο Tadini πάλι, αποβλήθηκε απ’ την βασιλική του Μπέργκαμο, επειδή είχε πριν δυο χρόνια επιχειρήσει ορθολογική ερμηνεία για ένα θεωρούμενο θαύμα απ’ τις εκκλησιαστικές αρχές της περιοχής, οπότε κατέφυγε σε Μονή Φραγκισκανών, που μάλλον ομονοούσαν μαζί του ως προς την θαυματοποιία
Αποστόλη,
εσύ που συνεχίζεις να γκεζεράς στους πέντε δρόμους
με την ανάρτηση για τους δύο πύργους της Μπολόνια
με προβλημάτισες με το πείραμα του αββά Giovanni Battista Guglielmini (1763 – 1817) που επιβεβαίωνε την περιστροφής της Γης
Θυμίζω ότι ο Guglielmini μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου του 1791 άφησε δεκαέξι μπάλες από ύψος περίπου 74 μέτρων στον πύργο Asinelli και τα σημεία πτώσης τους διέφεραν. Αυτή η απόκλιση αποδόθηκε στην περιστροφή της Γης
«Kόλλησα» στη άποψη ότι ο πύργος και η βάση του περιστρέφονταν με την ίδια γωνιακή ταχύτητα και επομένως δεν θα έπρεπε να παρατηρείται απόκλιση κατά την πτώση των διαφορετικών σφαιρών. Αντιλήφθηκα βέβαια ότι θα υπήρχε ερμηνεία που μου διέφευγε, αφού με αυτό το ερώτημα ασχολήθηκαν επίσης οι Hooke και Newton
Tο άρθρο που κοινοποίησες συμπληρωματικά, μου έλυσε την απορία. Το συνοψίζω στη συνέχεια για όσους προβληματίστηκαν όπως εγώ
Όσοι αποδέχονταν την περιστροφή της Γης που εισηγήθηκε ο Κοπέρνικος, όπως ο Giordano Bruno (1548-1600), ερμήνευσαν την μη παρατηρούμενη διαφοροποίηση του σημείου που καταλήγουν σώματα που αφήνονται να πέσουν ελεύθερα απ’ το ίδιο ύψος ενός οικοδομήματος, ως αποτέλεσμα της συμμετοχικής ταχύτητας Γης και κτηρίου
Η ασάφεια των σχετικών πειραμάτων που ακολούθησαν οδήγησε τον Hooke το 1679, να ζητήσει τη γνώμη του Newton και αυτός εκτίμησε ότι θα έπρεπε να παρατηρηθεί απόκλιση προς την Ανατολή, δηλαδή προς την κατεύθυνση κίνησης της Γης. Πρότεινε μάλιστα να δοκιμαστεί κάθετη ρίψη με κανόνι
Παρά την θεωρητική αποδοχή της περιστροφής της Γης από βαριά ονόματα όπως οι Tycho Brahe (1546-1601), Galileo Galilei (1564-1642), René Descartes (1596-1650), Jean le Ronde d’Alembert (1717- 1783), έλειπε ακόμα μια ισχυρή πειραματική επιβεβαίωσή της με δοκιμασίες πάνω στον πλανήτη μας, αφού αντίστοιχες αστρονομικές παρατηρήσεις είχαν ήδη τεκμηριώσει το ζήτημα
Η πρώτη πραγματική προσπάθεια να αποδειχθεί πειραματικά η κίνηση της Γης σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τον Guglielmini μεταξύ 1789 και 1792. Ο σχεδιασμός λάμβανε υπόψη ότι σώματα που βρίσκονται ψηλότερα απ’ τη Γη έχουν μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ την περιοχή προσγείωσης στο έδαφος, επειδή ψηλότερα έχουν μεγαλύτερη ακτίνα περιστροφής
Οι πρώτες προσπάθειές του δεν τελεσφόρησαν. Το ίδιο συνέβη και με παρόμοιες από άλλους που έγιναν απ’ τον τρούλο του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Τα τελικά αποτελέσματα του 1791 έδειξαν μια μέση ανατολική απόκλιση 8.375” (περίπου 1,9 cm) και μέση νότια απόκλιση 5.272” (περίπου 1 cm), ενώ οι θεωρητικοί υπολογισμοί πρόβλεπαν 7,6” και 6,2”
Οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν προσγείωση σε πλάκα αλειμμένη με κερί, εκτίμηση της απόκλισης με φακό, μολύβδινες σφαίρες διαμέτρου 2,5 cm και μέριμνα ώστε να καίγεται το νήμα εξάρτησης των σφαιρών μόνο όταν αυτές φαίνονταν απολύτως ακίνητες. Εκ των υστέρων ως αδύνατο σημείο της μεθόδου εκτιμήθηκε ότι ήταν ο προσδιορισμός της κατακόρυφου επειδή λόγω ατμοσφαιρικών συνθηκών προσδιορίστηκε έξι μήνες αργότερα
Ο Guglielmini θεώρησε ότι το βαρυτικό πεδίο στην περιοχή του πειράματος ήταν ομογενές και το έδαφος επίπεδο
Το πείραμα ενεργοποίησε τους επιστήμονες όχι μόνον στην Ιταλία αλλά σ’ όλη τη Βόρεια Ευρώπη, σε ερμηνευτικό και πειραματικό επίπεδο. Αυτή η αλληλεπίδραση έδωσε την ευκαιρία στον επίσης αββά Gianantonio Tadini (1754-1830) να επαναλάβει το πείραμα στο Μπέργκαμο, το 1794, αρχικά απ’ το θόλο της Βασιλικής του Μπέργκαμο και στη συνέχεια απ’ το καμπαναριό της Μονής των Φραγκισκανών, πάντα στο Μπέργκαμο
Ο Tadini προσδιόρισε μικρότερη ανατολική απόκλιση κατά 1/3 αυτής που μέτρησε ο Guglielmini και την απέδωσε στην προς δυσμάς αντίσταση του ατμοσφαιρικού αέρα. Επιπλέον δεν διαπίστωσε απόκλιση προς τον νότο, όπως αργότερα και ο Laplace (1749 – 1827)
Ο Guglielmini εξέτασε μόνο την κάθετη συνιστώσα της αντίστασης του αέρα, που θα έπρεπε να αυξάνει τον χρόνο πτώσης και επομένως θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη ανατολική απόκλιση
Το άρθρο επισημαίνει ότι το πείραμα του Guglielmini ενεργοποίησε σπουδαίους επιστήμονες του επόμενου αιώνα, όπως οι Foucault (1819–1868) και Gauss (1777 – 1885) στη θεωρητική επεξεργασία του θέματος
Αποστόλη εσύ ταξιδεύεις σε ενδιαφέροντα και ίσως δροσερά μέρη και εμάς μας στέλνεις να διαβάζουμε επιστημονικά άρθρα μέσα στη ζέστη
Άδικο, αλλά … χαλάλι το ταξίδι
Καλό δρόμο!
Γιώργο είχα τον ίδιο προβληματισμό, για αυτό και ψάχνοντας βρήκα το άρθρο που όμορφα συνόψισες. Όσο για το δεύτερο σχόλιό σου, η διάδοση της επιστήμης περνά ενίοτε από δύσκολα μονοπάτια. Το δικό μου για την ώρα είναι Ανκόνα – Πάτρα με κάλμα καιρό και ασθενές σήμα.