Ένα πολύ καλό βίντεο σε συνδυασμό με μια προσομοίωση, συνοδευόμενα με σύντομο σενάριο, για την παρουσίαση ενός “εύκολου”, αλλά μη εντυπωσιακού διδακτικού αντικειμένου: της σύνδεσης αντιστατών και της χρησιμότητάς της.
Είναι η αφορμή για να καταθέσω στο χώρο αυτό, που μας έχει κάνει όλους σοφότερους, έναν προβληματισμό που με απασχολεί καιρό τώρα:
Μπορεί μια τέτοια παρουσίαση να υποκαταστήσει μια ομαδοσυνεργατική πειραματική διερεύνηση ή έστω μια μετωπική επίδειξη; Σε καμία περίπτωση -και δεν είναι αυτός ο σκοπός της.
Ακόμα κι αν υπάρχει δυνατότητα και διάθεση, αλήθεια… πόσα πειράματα χωρούν χρονικά σε μια σχολική χρονιά, ώστε να προλάβουν να διδαχτούν ένα “τσουβάλι” έννοιες / μεγέθη / φαινόμενα, μαζί με τις ασκήσεις και την τράπεζα θεμάτων; Κι αν τελικά γίνουν 1, 2 ή 3 πειράματα, χρησιμοποιώντας 3-6 διδακτικές ώρες, πόσο συμβάλλουν στο να αποκτήσει ο μαθητής δεξιότητες κι επιστημονική σκέψη;
Θεωρητικές οπτικές υπάρχουν διάφορες στο θέμα, αλλά θα ήταν σημαντικό για όλους μας αν υπάρχουν συνάδελφοι να καταθέσουν πρακτικές που είναι ρεαλιστικές κι εφαρμόσιμες στο ελληνικό σχολείο, έχοντας αποδώσει μετρήσιμα αποτελέσματα.
Καλημέρα Άρη.
Εξαιρετικά.
Φοβάμαι ότι δεν θα ακολουθήσει συζήτηση για το θέμα που βάζεις.
Τα πειράματα είναι κάτι σαν ιερό τοτέμ και δύσκολα θα βγει κάποιος που θα αντιταχθεί ή έστω αμφισβητήσει την διδασκαλία μέσω πειραμάτων.
Όλοι θα συνεχίσουν να θαυμάζουν τα ρούχα του, εν αδαμιαία περιβολή, παρελαύνοντος βασιλιά.
Ένα εξαιρετικό εργαλείο από το Phet:
Σετ κατασκευής κυκλωμάτων.
Καλημέρα Γιάννη!
Ποιος δεν έχει ονειρευτεί να ήταν μαθητής π.χ. του Walter Lewin ή να δίδασκε με τον τρόπο του; Ίσως δεν το έθεσα όπως το σκέφτομαι. Για να συνεχίσω στην παρομοίωσή σου, απλώς θαυμάζουμε τον βασιλιά που ζει στον δικό του ιδανικό κόσμο κι εμείς στον δικό μας. Δεν θα ήθελα να προκαλέσω συζήτηση-αντιπαράθεση, γιατί συμφωνώ με ό,τι λες. Δε θα μπορούσε κανείς εξάλλου να διαφωνήσει και να λέει ότι είναι Φυσικός.
Απλά θα ήθελα να ξέρω αν κάποιος έχει καταφέρει να βγάλει μια πετυχημένη χρονιά με τον βασιλιά-πείραμα να προελαύνει και το κοινό να τον επεφημεί, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα τους μαθητές του για τις πανελλαδικές, που -ας μη γελιόμαστε- αυτές έχουν γίνει ο βασιλιάς στο ελληνικό σχολείο. Μια τέτοια συνταγή θα με ενδιέφερε και όχι θεωρητική αντιπαράθεση.
Άρη είναι θέμα χρόνου. Χρόνου που μπορούμε (μπορείτε τώρα) να διαθέσουμε (διαθέσετε).
Ο Lewin (τον γράφω έτσι όχι επειδή είμαι ψώνιο αλλά επειδή δεν ξέρω πως προφέρεται) κάνει πειράματα επίδειξης όταν διδάσκει. Κάποια μπορούμε να κάνουμε και εμείς. Εύκολα έκανα στάσιμα στην τάξη. Εύκολα επιδείξεις διάθλασης, ηχητικών διακροτημάτων, διατήρησης στροφορμής, στεφάνια που γυρίζουν πίσω κ.λ.π.
Όμως είχα δει “ανακαλυπτική” διδασκαλία στο πλαίσια του PSSC όπου τα δύο εκτινασσόμενα καροτσάκια έπρεπε να φτάσουν ταυτόχρονα στα τοιχώματα. Οι μαθητές που εκτελούσαν το πείραμα δεν κατάλαβαν το γιατί. Μετά από 1,5 ώρα έμαθαν ότι διατηρείται η ορμή.
Συναντώ νεαρό (τότε) που μου λέει:
-Είχα την ατυχία να πέσω σε τμήμα PSSC.
-Γιατί ατυχία;
-Έφτασα Γ΄ Λυκείου και δεν έχω μάθει ακόμα να δουλεύω δυνάμεις σε κεκλιμένο επίπεδο.
Το ότι πέρασε Ηλεκτρολόγος – Μηχανικός Υπολογιστών σημαίνει ότι δεν ήταν δική του η ανεπάρκεια.
Η Φυσική είναι και ένα πρόσχημα για να λύσεις προβλήματα και να γίνεις εξυπνότερος.
Από το «Η διδασκαλία της Φυσικής και η Ιστορία της επιστήμης» του Ανδρέα Κασσέτα:
…….
3. ΔΥΟ ΗΜΙΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΑ ΡΕΥΜΑΤΑ
Ήταν –κατά μία εκτίμηση- μία τριετία σύγκρουσης δύο βασικών ιδεών για τη διδασκαλία των επιστημών και των αντίστοιχων ημιδιαμορφωμένων ρευμάτων.
Στη μία όχθη, μία μεγάλη ομάδα εμπειριοκρατών που είχε ως λάβαρο το «Η Φυσική στην Ελλάδα διδάσκεται χωρίς πειράματα. Πρέπει να κάνουμε πειράματα.».
Από τα πορίσματα της σύγχρονης διδακτικής των Επιστημών «έβλεπε» μόνο ότι μιλούσε για διδασκαλία με πειράματα και πρότεινε τη διεξαγωγή πειραμάτων ως πανάκεια για τη λύση των συσσωρευμένων προβλημάτων.
Μάλιστα οι πιο ακραίοι από αυτούς όταν άκουγαν για Διδακτική ή για Φιλοσοφία γίνονταν επιθετικοί.
Στην αντίπερα όχθη «εμείς», όσοι δηλαδή είμαστε φορείς της αντίληψης ΤΩΝ ΔΥΟ ΟΡΥΧΕΙΩΝ, όσοι μοιραζόμαστε την άποψη ότι η σύνταξη ενός Προγράμματος Σπουδών είναι μια συνθετότερη διαδικασία στην οποία πρέπει να συμμετέχουν οι φιλόσοφοι της εκπαίδευσης, οι επιστημολόγοι, οι γνωσιοθεωρητικοί, οι παιδαγωγοί, οι ειδικοί ερευνητές της Διδακτικής των επιστημών, οι ερευνητές φυσικοί και οι «μαχόμενοι» εκπαιδευτικοί και ότι η Ιστορία και η Φιλοσοφία της επιστήμης μπορεί να εμπλουτίσουν τον προβληματισμό για τη διδασκαλία των επιστημών, όσοι έχουμε την πεποίθηση ότι «η διδασκαλία με εργαστηριακή υποστήριξη είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στη δικαιοδοσία των πάσης φύσεως εμπειριοκρατών»
Ας κλείσω με Βιργίλιο:
-Φοβού τους πειραματικούς και δώρα φέροντας.
Ανέφερα τον Lewin που κάνει πειράματα επίδειξης, ίσως γιατί είναι το ελάχιστο που θα έπρεπε -και δεν έχουμε δικαιολογία αν δεν- κάνουμε. Υπήρξαν χρονιές και συνθήκες που έκανα κι εγώ αρκετά. Όσο κι αν νιώθω περισσότερη άνεση πια με τη διαδικασία, καταφεύγω πλέον σε εύκολες κι εύπεπτες συνταγές, για να κατανοηθούν “μασημένα” πράγματα και να κερδηθεί χρόνος. Αργίες, γιορτές, εκδηλώσεις, εκδρομές, καταλήψεις, συνεδριάσεις, σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί γαρ.
Ποιο το νόημα της αντιπαράθεσης των δύο “όχθεων”, όταν στο τέλος της ημέρας κρινόμαστε από το “αν ξέρουν καλά να αναλύουν δυνάμεις”; Το όλο ζήτημα είναι τελικά “θέμα χρόνου” και ποιον έχει αναγορεύσει το σύστημα ως “βασιλιά”.
Κι ας μοιραζόμαστε μεταξύ μας εντυπωσιακά σχέδια ανακαλυπτικής διδασκαλίας (αξιοθαύμαστος ο κόπος πολλών να τα εκπονήσουν) κι ας αλληλοσυγχαιρόμαστε.
Δεν υπάρχει το “φωτεινό παράδειγμα” να ακολουθήσουν όλοι. Αυτό ίσως ελπίζω να συναντήσω μια μέρα. Ας περιοριστούμε για την ώρα στις δυνατότητες της ΑΙ και ό,τι επιπλέον προαιρείται ή δύναται να προσθέσει ο καθένας καλό είναι.
Συμφωνώ Άρη.
Αυτός που καθορίζει τι γίνεται στην τάξη είναι η τράπεζα.
Καλό θα λένε όποιον λύνει περισσότερα τραπεζικά θέματα.
Είχα ζήσει την πρώτη φάση της τράπεζας και εντελώς υπεύθυνα μπορώ να πω ότι κάνει ζημιά. Ζημιά που όποιος δεν βλέπει είναι ερασιτέχνης καθηγητής.
Η ανακαλυπτική διδασκαλία θέλει χρόνο. Τον έχετε;
ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ
Γεια σου Πάνο.
Προτιμώ το “Παν μέτρον άριστον”.
Τι εννοείς όμως;
Καλησπέρα στην παρέα, και τον κύριο Άρη. Δεν ξέρω αν πρέπει να παρεμβω, μιας που δουλεύω σε γυμνάσιο ( και δεν το αλλάζω με τίποτα, ακόμα τουλαχιστον). Δυστυχώς στο λύκειο η κατάσταση έχει πάει αλλού. Συμφωνώ με τον κύριο Μαυρουδής, όλα με μέτρο, αρκεί βέβαια να σε αφήνουν κιόλας. Μια πρόταση μετά από πολλές δοκιμές στο θέμα την οποία αφήνω στην κρίση σας. Ξεκινάω με ένα μικρό πειραμα επίδειξης που έχω προετοιμάσει από πριν, ώστε να δείξω τι ειναι η ισοδύναμη αντισταση. Υλικά: 6-7 αντιστατες, ένα ποτενσιομετρο, μπαταρία και πολυμετρο. (5 λεπτα).
Στην συνέχεια δουλεύουν στην τάξη ανά 2. Παίρνουν 2 αντιστατες και ένα πολυμετρο. Μετρούν τις αντιστάσεις, και τους ζητάω να σκεφτούν με πόσους τρόπους μπορούν να τους συνδέσουν. Μετράνε ισοδύναμη αντισταση και πάντα τους κάνει εντύπωση ότι στην παράλληλη η ισοδύναμη ελαττώνεται. Αφού συζητήσουμε για ένα πεντάλεπτο γιατί, τους δείχνω αυτή την προσομοίωση, που κατά την γνώμη μου είναι ότι πιο κοντά στην καθημερινότητα τους https://javalab.org/en/resistance_connection_en/. Ακολουθεί το (άχαρο) θεωρητικό κομμάτι και στην συνέχεια επαλήθευση με την βοήθεια των τύπων των τιμών που βρήκαν πειραματικά. Για κλείσιμο, συζητάμε την σύνδεση των συσκευών στο σπίτι μας και πάλι με ένα πείραμα επίδειξης, φορτώνω αντιστατες και καίω ένα σύρμα κουζίνας (ασφάλεια) Το επόμενο είναι ασκήσεις με max 2 αντιστατες (οδηγίες γαρ).Συνολικά ασχολούμαι με συνδεσμολογιες 4-5 διδακτικές ώρες. Θεωρώ ότι κάτι μένει στο τέλος. Συγνώμη για το σεντονι
Κύριο Μουρούζη ήθελα να γράψω.Συγνωμη…
Συνάδελφε Γρηγόρη, εξαιρετικές οι επισημάνσεις και η προσέγγισή σου, μου άρεσε και η προσομοίωση. Όντως στο Γυμνάσιο υπάρχει λίγο περισσότερη άνεση να μη βγει η ύλη. Με όσους συναδέλφους έχω συναναστραφεί, που αφιερώνουν αρκετό χρόνο στην ανακαλυπτική πειραματική διδασκαλία (συμπεριλαμβανομένου και μένα όταν έκανα στο Γυμνάσιο) με πολλή προετοιμασία, θυσιάζοντας κενά και “ξεκλέβοντας” από άλλα καθήκοντα, φτάνουμε ασθμαίνοντας έως και την ηλεκτρική ενέργεια στη Γ’ Γυμνασίου και στο έργο-ενέργεια στη Β΄ Γυμνασίου, ενώ και μόνο θεωρητικά να την προσεγγίσει κανείς, είναι ανέφικτη έστω και η διεκπεραίωση της διδακτέας ύλης. Παλιότερα ο αείμνηστος Κασσέτας το είχε θέσει για το απέραντο πλήθος των κάπου 200 νέων εννοιών (αν θυμάμαι) που πρέπει να διδαχτεί το “δευτεράκι”.
Το “μέτρον άριστον” συνάδελφε Παναγιώτη θα το έλεγα πρώτα σε όσους συντάσσουν το αναλυτικό πρόγραμμα και τις οδηγίες διδασκαλίας. Μια λίγο καλύτερη επαφή με την πραγματικότητα και την τάξη δε θα έβλαπτε.
Εμείς κάτι πρέπει να θυσιάσουμε στο τέλος. Την κάλυψη τής ύλης; Την ανάπτυξη κριτικής ικανότητας κι επιστημονικής σκέψης; Την ανάπτυξη πειραματικών δεξιοτήτων; Την εξάσκηση στη λύση προβλημάτων και την κάλυψη των κενών στα Μμαθηματικά, που οφείλονται στην πρωθύστερη χρήση τους στη Φυσική (βλέπε διανύσματα, γραφικές παραστάσεις, τριγωνομετρία); Την επιτυχία στις Πανελλαδικές; Διαλέγουμε και παίρνουμε.
Άρη,συμφωνώ σε όλα όσα λες. Μετείχα πρόσφατα στην επιμορφωση του ιεπ για τα νέα αναλυτικά. Παρακολούθησα και για γυμνάσιο και για λύκειο, αποφάσισα να ολοκληρώσω τα του οίκου μου (γυμνάσιο).
Το ότι έφτανες μέχρι ισχύ (και εγώ μέχρι εκεί συνήθως φτανω) δεν φαίνεται να το συμμερίζεται το υπουργείο. Η ύλη σε όλες τις τάξεις του γυμνασίου αυξάνεται!!! Οι ιδιοι οι επιμορφωτες γελουσαν.Γενικά υπάρχει ένας διαρκής παραλογισμός από τους πάνω, κανένας πραγματικός μπούσουλας για εμάς, και ο καθένας κάνει οτι καταλαβαίνει. Έχω δει φυσικο να “βγάζει” όλο το βιβλίο της γ μέχρι τα Χριστούγεννα.Τα ίδια και (πολύ) χειρότερα ισχύουν στο λύκειο, με τράπεζα θεμάτων και πανελλήνιες. Το βασικό κάτ’εμε αποτέλεσμα όλων αυτών; Τα παιδιά δεν αγαπούν την φυσική, την θεωρούν βραχνά, και η δική μας μοναξιά μέσα στην τάξη διαρκώς μεγαλώνει. Καλό σου βράδυ.