Αχμέτ Ουμίτ, η φυλή

Διάβασα ένα αστυνομικό μυθιστόρημα του Αχμέτ Ουμίτ, την «Φυλή». Το πήρα για καλοκαιρινή χαλάρωση, αλλά το διάβασα μονορούφι και όχι μόνο επειδή ήταν αστυνομικό. Αφού ναι μεν είχε αυτά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά περιεχόμενο που συνήθως διαβάζεις σε  ιστορικά- πολιτικά, βιβλία, με όχι χαλαρό περιεχόμενο.

Ο Αχμέτ Ουμίτ έγραψε ένα μυθιστόρημα που, με αφορμή την αστυνομική πλοκή, σκάβει στην ιστορία της Τουρκίας, παλιά και σύγχρονη. Αναζητά τις ρίζες του τουρκικού εθνικισμού, αιτία πολλών δεινών στην περιοχή, για να φτάσει από το παρελθόν, στο παρόν. Στην «Φυλή» έχουμε να κάνουμε με μια κλασική αστυνομική ιστορία, που όμως η γεννεσιουργός της αιτία καθορίζεται από την Ιστορία. Το εθνικιστικό αφήγημα της σύγχρονης Τουρκίας έχει να κάνει με τη θέληση του επίσημου κράτους να εξαφανίσει τις μειονότητες και την ιστορία τους σε αυτά τα εδάφη που αποτελούν σήμερα το Τουρκικό κράτος .

Αντιγράφω από το κείμενο:

΄΄Ενας άνδρας δολοφονημένος με ένα μαχαίρι με λαβή σε σχήμα σταυρού. Ενα Ευαγγέλιο με λέξεις υπογραμμισμένες με αίμα. Ένα ταξίδι από την Ιστανμπούλ στα βάθη της Ανατολίας. Παμπάλαιες εκκλησίες, οι ρίζες του χριστιανισμού στην περιοχή, ένα περιβόλι από φυλές και πολιτισμούς: Ασσύριοι, Νουσαιρί, Ρωμιοί, Τούρκοι, Κούρδοι, όλοι οι λαοί που μετέτρεψαν σε χώρα αυτά τα εδάφη΄΄.

΄΄Μετά από όσα άκουσα , δεν ξέρω τι να σκεφτώ. Αυτό που ξέρω είναι πως, παρότι ζω σε αυτά τα εδάφη, και παρότι υπηρέτησα στην Ούρφα, σε μια περιοχή πολύ κοντά στο χωριό του Γκαμπριέλ, είμαι ξένος με αυτόν τον άνθρωπο. Ωστόσο, η αποξένωση δεν προέρχεται επειδή βρίσκω παράξενα όσα αφηγείται, διότι τα ίδια λόγια θα μπορούσα να τα ακούσω σε ένα μουσουλμανικό χωριό. Νομίζω πως αυτό που με αφήνει έκπληκτο είναι το γεγονός ότι η χριστιανική σκέψη είναι τόσο κοντά μας και ότι εγώ δεν το είχα καθόλου αντιληφθεί. Ίσως, εάν αυτά τα αφηγούνταν ένας γνωστός σ΄εμένα Ρωμιός στην Ιστανμπούλ, για παράδειγμα ο μπάρμπα-Δημήτρης, δε θα παραξενευόμουν. Ισως επειδή κάποτε η Κωνσταντινούπολη ήταν πρωτεύουσα του Βυζαντίου. Ομως αυτός ο παλαιός πολιτισμός που ξεπετάγεται μπροστά μου από τα νοτιαανατολικά, μου προκαλεί έκπληξη΄΄, σκέφτεται ο αστυνόμος Νεβζάτ.”

 ΄΄Μη νομίζετε ότι επειδή σας είπα όλα αυτά, μου αρέσει η πολιτική. Μου αρέσει περισσότερο η ιστορία. Λόγου χάρη, αυτό που ονομάζουν έθνος κράτος δεν αποτελεί ούτε νόμο της φύσης ούτε θεϊκή εντολή. Η ίδρυση κρατών που στηρίζονται σε αυτή την άποψη είναι υπόθεση μερικών εκατοντάδων χρόνων. Πιθανότατα ύστερα από μερικούς αιώνες θα εξαφανιστεί. Εμένα αυτό που με ενδιαφέρει είναι ο πολιτισμός. Ιδιαιτέρως ο ιστορικός πολιτισμός αυτών εδώ των εδαφών. Είναι τόσο πλούσιος, τόσο βαθύς, τόσο εκτεταμένος… Δεν αναφέρομαι στις ερειπωμένες πόλεις, στα παλάτια που έχουν μονάχα τους κίονες, τους ναούς που έχουν λεηλατήσει οι Δυτικοί, δηλαδή τα αρχαία ερείπια. Αναφέρομαι στις συνήθειες που έχουμε από τους παλιούς πολιτισμούς, τις οποίες δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και οι οποίες ζούν μέσα μας και καθορίζουν την καθημερινή μας συμπεριφορά. Και ενώ έτσι έχουν τα πράγματα, δεν είναι κάπως λάθος να περιοριζόμαστε μονάχα στο Ισλάμ, μόνο στον τουρκισμό; Πριν από τους Τούρκους σε αυτά τα εδάφη έχουν ζήσει πολλές φυλές: Χετταίοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί. Ναι, οι Οθωμανοί , διότι δεν υιοθετήσαμε σωστά την κληρονομιά τους. Σε αυτά τα εδάφη πριν από το Ισλάμ οι άνθρωποι πίστεψαν σε πολλές θρησκείες: παγανισμός, εβραϊσμός, χριστιανισμός.  Όσο κι αν η δική μας θρησκεία, το δικό μας έθνος είναι διαφορετικό, κληρονομήσαμε πολλές συνήθειες των ανθρώπων που έζησαν πριν από εμάς. Συνεχίζουμε να ζούμε στις πόλεις που έχτισαν εκείνοι. Πίνουμε το νερό που έπιναν εκείνοι. Σπέρνουμε και θερίζουμε τα εδάφη που καλλιεργούσαν εκείνοι., διατηρούμε τις παραδόσεις τους. Αυτό είναι φυσιολογικό. Ομως ακόμη και τώρα κάνουμε πως δεν υπήρξαν άλλοι πολιτισμοί επειδή είμαστε Τούρκοι, επειδή είμαστε μουσουλμάνοι. Αυτό είναι λάθος. Είναι δυνατόν σήμερα να καταλάβουμε στην Τουρκία ποιος είναι και πόσο είναι Τούρκος; Ποιος είναι και πόσο είναι Κούρδος; Ποιος είναι και πόσο είναι Ρωμιός, Αρμένιος, Ασσύριος;  Άλλωστε γιατί να κάνουμε κάτι τέτοιο; Ωστόσο σε αυτή τη χώρα ζουν εκατοντάδες φανατικοί που θα με λιθοβολούσαν επειδή έχω αυτές τις απόψεις. Άνθρωποι που βρίσκουν το νόημα της ζωής μονάχα στην εθνική  ταυτότητα και στη θρησκεία. Άνθρωποι που δε διστάζουν να σκοτώσουν ή να σκοτωθούν γι΄αυτό΄΄.

Απόψεις που, βέβαια, έρχονται σε κατ΄ευθείαν ρήξη με τις επικρατούσες απόψεις του επίσημου τουρκικού κράτους εδώ και πολλά χρόνια…

Τέλος να προσθέσω ότι, ο αστυνόμος είναι ερωτευμένος με μια Ρωμιά, την Ευγενία, η οποία επιστρέφει από την Κρήτη (είχε έρθει να ζήσει στην Ελλάδα…), εις την πόλη (Istanbul…) , στον τόπο της και στον έρωτά της…